Novelleanalyse «Riksveien
vestover»
Eg har lese boka «Riksvegen
vestover» av Kjartan Fløgstad. Den hadlar om ein drosjesjøfør som sit i ein bil
og les om Morgan Kane. Det kjem ein mann, som står utanfor hotell Viking og seiar
at der er ein som treng ein taxi. Mannen som kjem frå Viking hotell ber på ein
koffert og ei brun dokument mappe. Han har òg slipset løyst i kragen, medan han
går mot drosja. Passasjeren som skal til Stavanger før klokka halv elleve,
ville då gje drosjesjåføren 500 hundre kronar ekstra til dei 1300 kronane som
turen egeintleg kosta. Passasjeren må vere ein idustriarbeider eller sjømann som
jobbar på oljeplattformane i Nordsjøen eller på eit anna industriannlegg, trur
eg han har hatt fri ein månad no og skal vestover no for å arbeide. Han tener
nok veldig bra, for han betalar mykje for å kome fram i tide. Under turen kjem
mannen på at han trengar noko øl, og etter han var innom og handla drakk han
den eine etter den andre flaska og kasta dei tomme flaskeane ut gjennom
vidauget. Etter eit par-tre flasker måtte han ut å slå lens for fyrste gong. Millom
Notodden og Seljord måtte han ut og pisse tre gonger, og drosjesjøferen måtte hente den fulle sovene passajeren tredje gongen.
Etter dette sov han dei fyrtse timane opp mot Morgedal mellom ølflaskane. Då
han vakna, sa drosjesjoføren at det skulle holdet hardt og kome fram i tide.
Han ga seg ikkje og inviterte drosjesjoføren på middag. Så reiste dei vidare.
Då dei kom til kafeen i Stavanger møtte dei Anita. Drosjesjåføren blei med ho
på eit hotell.
Biografi og postmoderinsme
Kjartan Fløgstad er ein 69 år gamal forfattar som er særs kjent for sine nynorske tekstar. Han arbeidde i ein periode som sjømann og industriarbeidar. Han vart svært kjent for tekstene sine om norsk kultur og nynorsk som vekte debatt. Særleg det med nynorsken sin plass i dagens samfunn har han kjempe hardt for, verkar det som. Teksta hans «Ikkje amerika, men amerika» var ein tekst som han skreiv på rundt 2000-talet. Dette er eit godt døme på både hans skrivemåte og hans syn på nynorsken. I novellesamlinga til Kjartan Fløgstad Fangliner som han skreiv i 1972, står han fram som ein politisk diktar, saman med mange andre sentrale forfatterar på 1970-talet. Han høyrer politsk sett heime på venstresida. Fløgstad er kjent for og blanda høg og låg kultur. Eit døme på korleis Fløgstad nyttar tekstutdrag frå triviallitteraturen som ein finn i denne novella «Rikevegen vestover». Ein kan seie at Kjartan Fløgstad allereie på 1972 var postmodernist, sidan han språket hans blir meir og meir prega av eit klisjefylt cowboyspråk. Artikkelen dreier seg om at Kjartan Fløgstad prøver å formidle om nynorsken plass i norskundervisingen. Han skrivar at Sør-Amerika berre er eit vedlegg til hovedamerika, altså at nynorsken berre er eit vedlegg til bokmåla. Han meiner at det blir mest tid bruk til norsk bokmål. Han seiar at viss ein fjernar nynorsken, blir det, det samen som og fjerne likningar frå matta. Vestlandet har utvikla ein industrikultur. Eg trur han prøver og formidle sanninga i Noreg. Han meiner vestlandet blir på ein måte gløymt, han meiner at liksom Oslo og østlandet er Noreg. Dette er noko som han formidlar i alle teksetane som han skrivar.
Verkemiddel
Verkemidla som han brukar er metaforar. Han brukar Amerika som metafor for nynorsken. «Dagens ordning med obligatorisk opplæring i begge dei amerikanske verdensdelane gjer at ein betydeleg del av tidsbruken i geografifaget går med til å arbeidde med mindre vesentlege detaljar får han sør-amerikanske delen av Amerika.» (Sitat: Ikkje amerika, men amerika, Fløgstad, 2000) I dette avsnittet meiner han prøver han egeintleg å få fram at det blir både undervising i nynorsk og bokmål, men det blirmest fokus på bokmåla.
Verkemiddel
Viss ein er velidg oppservant ser ein at jo lengre vest dei kjem jo meir blandar opplevingane til sjåføren med det som skjer i Morgan Kane bøkene. Eg meiner at han gjer meir og meir som Morgan Kane, sidan når Morgan Kane skekker hesten, skjekker sjåføren bilen. I tillegg lever Morgan Kane nokso einsamt liv, noko og taxisjåføren gjer. Taxisjåfør er eit einsamt yrke, noko som og Kane vart då han fekk sparken som U.S Marshal. Sjåføren til bring sjølvsagt mykje tid i bilen sin som blir hans ven, noko som òg Kane gjer med våpna sine som blir hans ven. Dei har difor ikkje så mange venar.
Biografi og postmoderinsme
Kjartan Fløgstad er ein 69 år gamal forfattar som er særs kjent for sine nynorske tekstar. Han arbeidde i ein periode som sjømann og industriarbeidar. Han vart svært kjent for tekstene sine om norsk kultur og nynorsk som vekte debatt. Særleg det med nynorsken sin plass i dagens samfunn har han kjempe hardt for, verkar det som. Teksta hans «Ikkje amerika, men amerika» var ein tekst som han skreiv på rundt 2000-talet. Dette er eit godt døme på både hans skrivemåte og hans syn på nynorsken. I novellesamlinga til Kjartan Fløgstad Fangliner som han skreiv i 1972, står han fram som ein politisk diktar, saman med mange andre sentrale forfatterar på 1970-talet. Han høyrer politsk sett heime på venstresida. Fløgstad er kjent for og blanda høg og låg kultur. Eit døme på korleis Fløgstad nyttar tekstutdrag frå triviallitteraturen som ein finn i denne novella «Rikevegen vestover». Ein kan seie at Kjartan Fløgstad allereie på 1972 var postmodernist, sidan han språket hans blir meir og meir prega av eit klisjefylt cowboyspråk. Artikkelen dreier seg om at Kjartan Fløgstad prøver å formidle om nynorsken plass i norskundervisingen. Han skrivar at Sør-Amerika berre er eit vedlegg til hovedamerika, altså at nynorsken berre er eit vedlegg til bokmåla. Han meiner at det blir mest tid bruk til norsk bokmål. Han seiar at viss ein fjernar nynorsken, blir det, det samen som og fjerne likningar frå matta. Vestlandet har utvikla ein industrikultur. Eg trur han prøver og formidle sanninga i Noreg. Han meiner vestlandet blir på ein måte gløymt, han meiner at liksom Oslo og østlandet er Noreg. Dette er noko som han formidlar i alle teksetane som han skrivar.
Verkemiddel
Verkemidla som han brukar er metaforar. Han brukar Amerika som metafor for nynorsken. «Dagens ordning med obligatorisk opplæring i begge dei amerikanske verdensdelane gjer at ein betydeleg del av tidsbruken i geografifaget går med til å arbeidde med mindre vesentlege detaljar får han sør-amerikanske delen av Amerika.» (Sitat: Ikkje amerika, men amerika, Fløgstad, 2000) I dette avsnittet meiner han prøver han egeintleg å få fram at det blir både undervising i nynorsk og bokmål, men det blirmest fokus på bokmåla.
Verkemiddel
Viss ein er velidg oppservant ser ein at jo lengre vest dei kjem jo meir blandar opplevingane til sjåføren med det som skjer i Morgan Kane bøkene. Eg meiner at han gjer meir og meir som Morgan Kane, sidan når Morgan Kane skekker hesten, skjekker sjåføren bilen. I tillegg lever Morgan Kane nokso einsamt liv, noko og taxisjåføren gjer. Taxisjåfør er eit einsamt yrke, noko som og Kane vart då han fekk sparken som U.S Marshal. Sjåføren til bring sjølvsagt mykje tid i bilen sin som blir hans ven, noko som òg Kane gjer med våpna sine som blir hans ven. Dei har difor ikkje så mange venar.
Komponering, person og miljøsildskring
Teksta startar med at drosjesjåføren reiser med passasjeren sin frå Oslo til Stavanger. Heile historia går føre seg bilturen frå Oslo til Stavanger, altså vegen vestover. Det er vel og harmoni mellom perosnane, noko som er logisk sidan eg-fortellaren (taxisjårøren) skildrar veldig konkret vegen frå Oslo til Stavager. Såleis kan leserane sjå føre seg vegen frå Oslo til Stavanger. Det er og litt kontrast mellom drosjesjåføren og passasjeren. Drosjesjåføren gjer mykje for å tene dei ekstra 500 hundre kronene, medan passasjeren kastar pengar bort på alt mogleg. Teksta strekkar seg gjennom ei tid; frå taxituren som startar tidleg på kvelden til natta på eit hotell i Stavager.
Avslutning
Som sagt meiner eg teksta eigentleg handlar om korleis ein såg på Noreg rettningslinje vestover. Dette peikar fyrst mot det vestvenede tittelen på boka «Riksvegen Vestover». Mykje av norsk kultur, politik og økonomi var vendt mot USA. Sjølv om Morgan Kane er skrive av ein norsk forfattar Lois Masterson, medan eigentleg heitte Kjell Hallbing. Likevel var sjangeren og ikkje minst populariteten eit godt døme på korleis amerikansk kultur hadde gjennomslag i Noreg. Likevel synes eg det er vanskeleg på slutten og skilje mellom utdrag frå Morgan Kane boka og sjølve handlinga i «Riksvegen vestover». Dette på grunn av at begge verkar som dei har draget på damene og difor kan det vere at slutten er teken ut av Morgan Kane, som bruka sine som slutten på denne boka.
Posisjonen til forteljaren
Det startar med at eg-personen fortel at han les om Morgan Kane. Seinare skifta det igjen til virkligheten. Der drosjesjåføren ventar på ein passasjar på Vikig hotell. Teksta vekslar og undervegs mellom fiksjon og virklighet. Og på slutten som på starten er det fiksjon. Veit drosjesjåføren kven passajseren er? Han vudrer jo han til og vere sailor og demokrat. Var passjeren ein amerikanar?
Komposisjonen til teksta
Teksta startar med at taxsisjåføren lesar om
Morgan Kane, mens han ventar på passasjeren som skal til Stavanger. Blir
Fortalt historia kronologsisk? Ja, eg meinar teksta blir fortalt kronologisk
sidan, sidan det startar med at dei er i Oslo og dreg derfrå og såg handlar dei
om reisa til Stavanger og historia avsluttas der. Heilt frå straten av teksta
blir det gradvis bygd opp spening. Leseren lesar og er spent på om taxisjåføren
rekkar og kjøyre mannen fram slik at tjenar dissa 500 hundre kronan
ekstra. Dette er noko som han klarer og får også 200 ektra i driks, det vil sei
at han fekk totalt 2000 kronar for turen. Teksten avslutta med at tasisjåføren
blir med Anita på eit hotel der dei søv og så sluttar teksten.
Vanlegvis har episke tekstar ei handling som det
knyter seg ein del spenning til. Om det blir skapt ei stigande spenning, og
denne spenninga når eit høgdepunkt, kan det kome eit vendepunkt for personane
som er involvert i handlinga. Det er heilt klårt opne slutten, dette fordi ein
ikkje egeintleg veit om det er utdrag frå Morgan Kane boka sidan begge er
damesjamørar. Dette meinar eg gjer boka særs open og lesaren må tenkje mykje
sjølv.
Personskildring,
Individ og typar
Kjartan fortel ikkje så mykje om personane. Taxisjåføren beskrivar han ikkje veldig mykje. Kanskje berre at han les Morgan Kane og kjørar taxi.Passasjeren skildrar han litt meire, sidan han seiar at han kjem ut frå Viking hotel med ein svart koffert og ein brun dokumentmappe. Denne personen lovar òg ut 500 ekstra kroner viss ein rekkjer kafeen i Stavanger før halv elleve. Dette kan jo då tolkast dit at han har mykje pengar. Og sidan han òg skal vestover at han er ein industriarbeidar. Anita blir ikkje så veldig mykje skildra.
Eg synat taxisjåføren er ganske så saman sett av seg sjølv og Morgan Kane. Dette fordi taxisjåføren gjer mykje som Kane og difor er det vanskeleg i skilje dei. Òg passasjeren prøver kanskje og fremstile som rik, menda undervegs mot Stavanger ser det ut som han prøvar og sabotere for taxisjåføren for og ikkje rekkje fram slik at at tenar dei ekstra kronane. Likevel gjev av to tusen kroner, medan då er han jo på kafeen føre Anita og vil kanskje då fremtille som ein rik mann.
Kjartan fortel ikkje så mykje om personane. Taxisjåføren beskrivar han ikkje veldig mykje. Kanskje berre at han les Morgan Kane og kjørar taxi.Passasjeren skildrar han litt meire, sidan han seiar at han kjem ut frå Viking hotel med ein svart koffert og ein brun dokumentmappe. Denne personen lovar òg ut 500 ekstra kroner viss ein rekkjer kafeen i Stavanger før halv elleve. Dette kan jo då tolkast dit at han har mykje pengar. Og sidan han òg skal vestover at han er ein industriarbeidar. Anita blir ikkje så veldig mykje skildra.
Eg synat taxisjåføren er ganske så saman sett av seg sjølv og Morgan Kane. Dette fordi taxisjåføren gjer mykje som Kane og difor er det vanskeleg i skilje dei. Òg passasjeren prøver kanskje og fremstile som rik, menda undervegs mot Stavanger ser det ut som han prøvar og sabotere for taxisjåføren for og ikkje rekkje fram slik at at tenar dei ekstra kronane. Likevel gjev av to tusen kroner, medan då er han jo på kafeen føre Anita og vil kanskje då fremtille som ein rik mann.
Tema,
bodskapar fortellerposisjon
Kva er temaet? Kva er det eigenleg Fløgstad meiner å formidlar med denne teksta? Austlandet ser på seg sjølv som betre enn vestlandet. Kanskje dei er det? Men likevel har vestlandet utvikla ein industrikultur. Eg trur han prøver å formidle sanninga i Noreg. Han meiner vestlandet blir på ein måte gløymt, han meiner at liksom Oslo og østlandet er Noreg. Teksta hadlar om rikeveien vestover frå Oslo, gjenmnom Telemark over Haukelifjell og ned til Sauda. Tittelen meiner eg, eigentleg peikar mot det vestvendte Noreg. Mykje av norsk kultur, politik og økonomi vendt mot USA. Sjølv om Morgan Kane er skrive av ein norsk forfattar Lois Masterson, medan eigentleg heitte Kjell Hallbing. Likevel var sjangeren og ikkje minst populariteten eit godt døme på korleis amerikansk kultur hadde gjennomslag i Noreg. Dette meiner eg er bodskapane til Fløgstad.
Kva er temaet? Kva er det eigenleg Fløgstad meiner å formidlar med denne teksta? Austlandet ser på seg sjølv som betre enn vestlandet. Kanskje dei er det? Men likevel har vestlandet utvikla ein industrikultur. Eg trur han prøver å formidle sanninga i Noreg. Han meiner vestlandet blir på ein måte gløymt, han meiner at liksom Oslo og østlandet er Noreg. Teksta hadlar om rikeveien vestover frå Oslo, gjenmnom Telemark over Haukelifjell og ned til Sauda. Tittelen meiner eg, eigentleg peikar mot det vestvendte Noreg. Mykje av norsk kultur, politik og økonomi vendt mot USA. Sjølv om Morgan Kane er skrive av ein norsk forfattar Lois Masterson, medan eigentleg heitte Kjell Hallbing. Likevel var sjangeren og ikkje minst populariteten eit godt døme på korleis amerikansk kultur hadde gjennomslag i Noreg. Dette meiner eg er bodskapane til Fløgstad.
Kildar:
